INSTRUCTIONAL DESIGN – MỘT NGHỀ MỚI MANG TỚI NHIỀU CƠ HỘI **Phầ…

Xem bài viết trên Group | Tác giả:  
Like: 0 | Comment: 0 | Share: 1

INSTRUCTIONAL DESIGN – MỘT NGHỀ MỚI MANG TỚI NHIỀU CƠ HỘI

**Phần 15: Lý thuyết Polyvagal – Nền tảng xây dựng chiến lược quản lý lớp học trong Thiết Kế Giảng Dạy.**

Lý thuyết Polyvagal (Polyvagal Theory) là một mô hình lý thuyết được phát triển bởi tiến sĩ Stephen Porges, một nhà nghiên cứu về tâm lý học và giáo sư y khoa. Lý thuyết này giải thích về hệ thống thần kinh tự động và cách nó tương tác với tình trạng cảm xúc và xã hội của con người.

Dưới đây là một số điểm chính của lý thuyết Polyvagal:

**1. Hệ thống Thần kinh Tự chủ:**

Lý thuyết Polyvagal tập trung vào hệ thống thần kinh tự chủ, đó là một phần của hệ thống thần kinh chịu trách nhiệm cho tự động hoạt động của cơ thể, như nhịp tim, hô hấp và hệ tiêu hóa. TS. Porges mô tả quá trình các mạch thần kinh đọc hiểu những gợi ý nguy cơ từ môi trường là quá trình nhận thức thần kinh. Qua quá trình nhận thức này, chúng ta trải nghiệm thế giới bằng cách vô tình “rà soát” mọi tình huống và con người quanh ta nhằm xác định xem chúng hay họ nguy hiểm hay an toàn.

Là một phần của hệ thần kinh tự chủ, quá trình này xảy ra mà bản thân chúng ta cũng không nhận thức sự tồn tại của nó. Cũng y như khi ta có thể hít thở mà không phải chú tâm nói với bản thân là phải thở, ta cũng có thể rà soát môi trường để tìm ra những gợi ý mà không cần nhắc nhở bản thân phải làm như vậy. Dây thần kinh phế vị là một cấu phần quan trọng đặc biệt trong quá trình nhận thức thần kinh.

Trong quá trình nhận thức thần kinh, cả hai mặt của dây thần kinh phế vị đều có thể bị kích thích. Mỗi mặt (bụng và lưng) phản ứng theo những cách khác nhau khi ta rà soát và xử lý thông tin từ môi trường và những tương tác xã hội.

Mặt bụng (mặt trước) của dây thần kinh phế vị phản ứng với những gợi ý về tính an toàn trong môi trường và những tương tác. Nó giúp mang đến cảm giác an toàn thể chất và an toàn tinh thần có liên quan đến những người khác trong môi trường tương tác xã hội.

Mặt lưng (mặt sau) của dây thần kinh phế vị phản ứng với gợi ý về các mối nguy hiểm. Nó kéo ta ra khỏi những kết nối, khỏi nhận thức và đưa ta vào trạng thái tự vệ. Vào những lúc ta có thể bắt được một gợi ý cực kỳ nguy hiểm từ môi trường, ta ngừng lại mọi việc và cảm thấy như bị đóng băng, đây là lúc mặt lưng dây thần kinh phế vị đang thể hiện vai trò kiểm soát.

**2. Ba Trạng Thái Phản ứng:**

Trong thuyết Polyvagal, Porges mô tả rằng có 3 giai đoạn tiến hóa liên quan đến sự phát triển của hệ thần kinh tự chủ ở con người. Thay vì cho rằng có một sự cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm, Porges lại tin thực sự có sự tồn tại của một tháp phản ứng được tạo dựng bên trong hệ thần kinh tự chủ của chúng ta.

– Chết lặng. Được mô tả là con đường thân quen nhất, là trạng thái phản ứng khi chủ thể bất động. Chắc bạn cũng nhớ, mặt lưng của dây thần kinh phế vị phản ứng với những gợi ý mối nguy hiểm cực kỳ cao, khiến chúng ta trở nên bất động, hay “chết lặng”. Có nghĩa là chúng ta sẽ phản ứng lại nỗi sợ bằng cách đóng băng, tê liệt, và thực sự “tắt điện”. Gần như ngay khi hệ thần kinh đối giao cảm của chúng ta rơi vào trạng thái quá tải, phản ứng của chúng ta sẽ là đóng băng, thay vì chỉ đơn giản là di chuyển chậm lại.

– Hoạt động. Trong phản ứng này, ta sẽ “đánh động” hệ thần kinh giao cảm, nơi mà, nếu bạn còn nhớ, chính là hệ thống giúp chúng ta thực hiện hành động khi đối mặt với một mối nguy hiểm. Chúng ta hành động khi adrenaline tăng cao để trốn khỏi mối nguy hiểm hoặc đối đầu chống lại nó. Học thuyết Polyvagal cho rằng đây chính là con đường phát triển tháp tiến hóa.

– Gắn kết xã hội. Đây là phần bổ sung mới nhất trong tháp phản ứng, dựa theo mặt bụng của dây thần kinh phế vị. Cũng cần nhớ đây là bộ phận phản ứng với cảm giác an toàn và kết nối, gắn kết xã hội cho phép ta cảm thấy mình có nơi thuộc về và hoạt động này do mặt bụng dây thần kinh phế vị hỗ trợ thực hiện. Theo đó, ta có thể cảm thấy an toàn, bình ổn, được kết nối và gắn kết với mọi người.

**3. Nhìn nhận trong Thực Tế:**

Lý thuyết Polyvagal giúp giải thích hành vi và phản ứng của con người trong các tình huống xã hội và căng thẳng. Các ứng dụng thực tế bao gồm việc hiểu và quản lý cảm xúc, xã hội hóa và phục hồi sau các trải nghiệm mất an toàn.

Trên mỗi bước đường ta sống trong thế giới này, có vô cùng nhiều khoảnh khắc ta cảm thấy an toàn, cũng có nhiều khi cảm thấy bất an hoặc nguy hiểm. Học thuyết Polyvagal cho rằng quá trình này luôn xê dịch và ta có thể di chuyển vào ra các bậc trong phạm vi tháp phản ứng.

Chúng ta có thể trải nghiệm cảm giác gắn kết xã hội khi ở trong vòng tay của người ta yêu thương, và cũng trong cùng ngày hôm đó, ta thấy mình phải hành động khi đối mặt với mối nguy hiểm như gặp một con chó dại, một vụ cướp hay một cuộc xung đột nghiêm trọng với đồng nghiệp.

Có nhiều khi ta đọc và phản ứng lại một mối nguy hiểm và xử lý tình huống theo cách khiến ta cảm thấy bị mắc kẹt và không thể thoát ra khỏi tình huống đó. Những lúc như vậy, cơ thể chúng ta đang phản ứng với cảm giác khó chịu và nguy hiểm gia tăng, “tiến vào” một khoảng bất động mang tính nguyên thủy hơn. Mặt lưng của dây thần kinh phế vị đang bị tác động và nó “khóa” ta vào những cảm giác tê liệt, bất động, thậm chí là rơi vào trạng thái phân ly (nhân cách) theo như quan điểm của một số nhà nghiên cứu.

Mối nguy hiểm có thể quá mức chịu đựng trong những tình huống này và ta không thể tìm cách nào để thoát ra được. Ví dụ như những khi bị lạm dụng tình dục hoặc cơ thể.

Lý thuyết Polyvagal cung cấp một cách hiểu sâu sắc về cách hệ thống thần kinh tự động ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần và cảm xúc của con người trong môi trường xã hội.

*Nguồn: https://trangtamly.blog/2021/09/18/gioi-thieu-ve-hoc-thuyet-polyvagal/*

Xem bài viết trên Group